Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Huis Amerongen

1001 Huis Amerongen

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Het huis Amerongen en zijn bewoners
Het landgoed Amerongen-Zuilenstein
1001 Huis Amerongen
Inleiding
Het landgoed Amerongen-Zuilenstein
De Van Reedes hebben van het begin af hun bezittingen in Amerongen en omgeving door aankoop gestadig uitgebreid. De administratie van dit groeiende goederencomplex werd gevoerd door zaakwaarnemers en rentmeesters, van wie de rekeningen en bijlagen vanaf 1750 zijn bewaard gebleven. In de negentiende eeuw werd het huis Zuilenstein en bijbehorende goederen aan dit landgoed toegevoegd.
Deze twee bezittingen waren al eerder in één hand geweest. Als gevolg van het huwelijk in 1554 van Godard van Reede met Geertruid van Nijenrode, erfdochter van Zuilenstein, waren de beide ridderhofsteden en daarbij behorende landerijen tijdelijk verenigd bezit geworden. Godard van Reede was in 1585 gestorven en werd in Amerongen opgevolgd door zijn zoon Frederik. Zijn weduwe had de beschikking over Zuilenstein en liet dit bij haar overlijden na aan haar dochter Aleid van Reede, met de bepaling dat die het op haar beurt zou nalaten aan haar broer Frederik, heer van Amerongen. Aleid stoorde zich daar niet aan en verkocht Zuilenstein al in 1609 aan haar neef Johan van Renesse van der Aa. Dat was vragen om moeilijkheden. Er volgde een periode van juridisch gekrakeel, waaraan pas een eind kwam na verkoop aan een derde, evenals dat een kleine eeuw terug het geval was geweest met Amerongen. De derde persoon was in dit geval stadhouder Frederik Hendrik, prins van Oranje Nassau, die in 1630 de rechten van beide partijen opkocht en door de Staten van Utrecht met Zuilenstein en de daarbij behorende jurisdictie werd beleend.
Zuilenstein werd bij die gelegenheid verheven tot een hoge heerlijkheid. Omdat het daarvoor eigenlijk te klein was, werd Leersum eraan toegevoegd. In 1640 schonk Frederik Hendrik dit bezit aan zijn natuurlijke zoon Frederik, met de bepaling dat het nooit verkocht mocht worden en bij uitsterving van het geslacht Nassau-Zuylenstein moest terugvallen op een van zijn eigen nakomelingen. In 1830 was het zover: de laatste mannelijke Van Nassau-Zuylestein, Willem Hendrik, was in dat jaar overleden en had, in overeenstemming met de bepaling van Frederik Hendrik, Zuilenstein bij testament nagelaten aan George Godard Henry van Reede als betachterkleinzoon van Henriëtte van Nassau-Zuylenstein. Deze werd pas in 1842 meerderjarig en deed toen zijn intrede op Zuilenstein, maar hij overleed al een jaar later. Hij liet Zuilenstein na aan zijn zuster Elisabeth Maria van Reede, gehuwd met Frederick William Child Villiers, die in 1853 ook vrouwe van Amerongen zou worden. Deze leefde meestentijds in Engeland en overleed kinderloos in 1897. Zuilenstein vermaakte zij aan Godard van Aldenburg Bentinck, aan wie zij al in 1879 Amerongen had overgedragen. Hoewel de huizen Amerongen en Zuilenstein dus tussen 1879 en 1897 in verschillende handen waren, werd de administratie ook toen door dezelfde rentmeester gevoerd, zodat er in feite sinds het midden van de 19e eeuw een "landgoed Amerongen-Zuilenstein" bestond.
De rentmeestersrekeningen geven een goed beeld van het beheer van dit landgoed, waarbij opvalt hoe men in het begin van de 20ste eeuw op allerlei manieren de bezitting meer rendabel probeerde te maken. Dit stuitte op steeds meer moeilijkheden, wat uiteindelijk heeft bijgedragen aan het besluit het huis Amerongen af te stoten.
Het huis Zuilenstein was al eerder ten onder gegaan. Het werd een tijdlang bewoond door Karel Reinoud Adelbert van Aldenburg Bentinck, de familietak, die op kasteel Middachten was gevestigd. Na diens overlijden kwamen er verschillende andere huurders. In 1945 werd het huis door een bombardement verwoest.
De Bylandtse goederen
Overige goederen en rechten
Familiepapieren
De inventarisatie
Aanwijzingen voor de gebruiker
Concordantie
Bijlagen
1. Concordantie
Erfgoedstuk
2. Regesten
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1405-1979
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van het huis Amerongen 1405-1979
Data-eigenaar:
Het Utrechts Archief
Auteur:
E.P. de Booy
Datering toegang:
2000
Openbaarheid:
De persoonlijke correspondentie van na 1920 (in inv.nrs. 4264-4266, 4300, 4304-4305, 4307, 4309, 4313, 4316, 4318, 4342 en 4349) is niet openbaar tot 2025. Eerdere inzage is slechts mogelijk na toestemming van de inbewaargever
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
104,31 m
Thema trefwoorden:
Opendata trefwoord: