Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia

1390 Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia
Archief en inventarisatie
1390 Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia
Inleiding
Archief en inventarisatie
Door de afdelingen zijn, al dan niet structureel, eigen archieven aangelegd. Bij ontbinding van een afdeling werd men geacht het archief over te dragen aan het Hoofdbestuur. Dit werd echter niet altijd gedaan. Het Hoofdbestuur bewaarde archieven in een afgesloten ruimte in het gebouw aan de Ambachtstraat 12 in Utrecht. Er werd echter geen actief beheer gevoerd, zodat in de loop der jaren veel archiefstukken verloren zijn gegaan. In 2009 werden de eerste contacten gelegd tussen Harmonia en de Stichting Het Johan Borgmanfonds, om te komen tot een verantwoorde archivering van het aanwezige archiefmateriaal (tijdschriften, boeken en objecten) op het gebied van het spiritisme in Nederland. Deze samenwerking resulteerde uiteindelijk in de overdracht van al het bij Harmonia aanwezige materiaal aan de stichting. Uitgangspunt hierbij was dat stichting dit materiaal zou inventariseren, beschrijven en overdragen aan Het Utrechts Archief, waar het materiaal publiekelijk toegankelijk is. Hiermee is de historie van het spiritisme en de belangrijkste en grootste vereniging op dit gebied in Nederland ontsloten voor (wetenschappelijk) onderzoek. Deze collectie is uniek, en is waarschijnlijk een van de omvangrijkere collecties op het gebied van het spiritisme dankzij de aanwezige documentatie van brochures, boeken en tijdschriften waarvan diverse titels niet elders in Nederland beschikbaar zijn.
Archiefstukken van vóór 1945 zijn schaars. Vanaf eind 1941 waren alle occulte en aanverwante verenigingen in Nederland verboden en werden op last van de Duitse bezetter deze verenigingen ontbonden. Tevens werden de archieven van verenigingen op dit gebied, alsmede boeken en tijdschriften aangaande deze onderwerpen uit bibliotheken in beslag genomen en afgevoerd naar Duitsland. Tegen het eind van de oorlog zijn veel van deze archieven verloren gegaan ten gevolge van bombardementen en in de algehele chaos die destijds heerste. Sommige (delen van) in beslag genomen archieven en bibliotheekmaterialen zijn met het terugtrekken van de Duitse legers terecht gekomen in de voormalige USSR. In 2003 zijn in samenwerking met het Nationaal Archief de archieven voor een groot deel teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren. De documenten van de afdeling Amsterdam III van Harmonia zijn op 16 maart 2006 terug ontvangen.
In de tijdschriften Het Toekomstig Leven (1899-1941), Ons Orgaan (1907-1925), Spiritische Bladen (1926-1994) en Harmonia Nederland (1994-2012) zijn veel stukken opgenomen betreffende ledenvergaderingen en verenigingsaangelegenheden, zodat uit deze verenigingspublicaties een goed beeld kan worden verkregen over het wel en wee van de vereniging in de afgelopen 125 jaar.
In de mappen die betrekking hebben op de International Spiritist Federation (ISF) is correspondentie opgenomen van en met internationale zusterverenigingen alsmede over internationale conferenties. Deze stukken geven een beeld over de relatie van Harmonia met de internationale spiritistische beweging.
Over het spiritisme in het voormalige Nederlands-Indië is weinig bekend. Er zijn spiritistische verenigingen geweest, waarvan enkele tevens afdeling waren van Harmonia. In de stukken aanwezig in de nalatenschap van het spiritistisch medium en propagandiste mevr. Akkeringa is correspondentie te vinden over haar (propaganda)bezoeken aan Nederlands-Indië in de jaren twintig. In de documentatie zijn twee banden (1929-1932) van het Indisch Spiritisch Tijdschrift te vinden. Zo nu en dan wordt over Harmonia in Nederlands-Indië melding gemaakt in Het Toekomstig Leven.
Het archief bevat een uitgebreide collectie documentatie bestaande uit brochures, tijdschriften en boeken. Het merendeel hiervan is afkomstig uit (afdelings)bibliotheken van Harmonia alsmede van individuele leden die hun bibliotheekbezit aan de vereniging hebben nagelaten. De brochures zijn voornamelijk eigen uitgaven van de vereniging en werden primair uitgegeven als propagandamateriaal. De tijdschriften zijn (naast eerdergenoemde door Harmonia uitgegeven c.q. eraan gerelateerde titels) sterk gerelateerd aan het spiritisme en daarmee aan Harmonia. Een aantal titels c.q. jaargangen van de in deze collectie opgenomen tijdschriften zijn elders in Nederland niet beschikbaar. De tijdschriftencollectie als geheel is uniek. Nergens in Nederland is een dergelijk complete collectie te vinden. De boeken zijn geselecteerd op directe relatie tot de vereniging. Hetzij doordat de boeken zijn geschreven door (prominente) leden die actief bij de vereniging betrokken waren, hetzij doordat ze een goed beeld geven van het spiritisme zoals dat door Harmonia werd gepropageerd en beleden.
Bij het samenstellen van het archief is materiaal verkregen vanuit de diverse Harmonia-afdelingen en (oud-)leden. Hierdoor werden titels van boeken en tijdschriften ook dubbel ontvangen. Omdat het in dit geval om zeldzame exemplaren gaat waarvan soms nog maar enkele in Nederland te vinden zijn, is er zorgvuldig afgewogen welke boeken konden worden opgenomen in dit archief. De dubbele exemplaren en de niet gekozen titels zijn beschikbaar gesteld aan de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag, de universiteitsbibliotheken van Groningen en Rotterdam (Erasmus) en aan het Instituut für Grenzegebiete der Psychologie und Psychohygiëne (IGPP) in Freiburg i. Br. (Duitsland). Deze bibliotheken hadden zelf al een significantie collectie spiritistische boeken en tijdschriften en waren dankbaar voor de aangeleverde tijdschriften en boeken die hun eigen collecties konden vervolmaken. Het IGPP heeft haar collectie ondergebracht bij de universiteitsbibliotheek in Freiburg i. Br. Voor het raadplegen van de collectie dient men dan ook gebruik te maken van de online catalogus van de universiteitsbibliotheek in Freiburg. Het IGPP beheert ook een omvangrijk archief waarin spiritistische stukken voorkomen. Het IGPP heeft de ambitie om het meest uitvoerige bibliotheek- en documentatiecentrum in Europa te zijn op het gebied van de historie van spiritisme, occultisme, Psychical Research, parapsychologie en aanverwante randwetenschappen.
Midden jaren tachtig richtten veel (alle?) afdelingen van Harmonia een eigen rechtspersoon op in de vorm van een vereniging en/of (beheers)stichting. De naam van deze nieuwe rechtspersoon was vaak identiek, dan wel sterk overeenkomend met die van de oorspronkelijke afdeling. Reden voor de oprichting van een aparte rechtspersoon was soms uit onvrede met het beleid van het Hoofdbestuur maar hoofdzakelijk van juridische aard, inzake het beheer van bezittingen (met name registergoederen) en het vrijelijk kunnen beschikken over de financiële middelen van de afdeling. Deze beweging heeft veel onrust, ruzie en onduidelijkheid gegeven binnen Harmonia. De discussies (en niet zelden rechtszaken) tussen afdelingen en het Hoofdbestuur waren dan ook niet van de lucht. Soms ging het zelfs zo ver dat leden werden overschreven naar de nieuw opgerichte lokale rechtspersoon waardoor deze personen dan feitelijk geen lid meer van Harmonia waren. Al deze bewegingen maken dat de correspondentie tussen afdelingen en het Hoofdbestuur soms lastig te volgen is. Veel van deze correspondentie is terug te vinden in de notulen van de Algemene Vergaderingen en bij de stukken van het hoofdbestuur.
Odijk, 2013
W.H. Kramer
Begin december 2013 is door ondergetekende een begin gemaakt met het controleren van de beschrijvingen in de oorspronkelijke inventaris van Harmonia, gemaakt door de Stichting Het Johan Borgman Fonds. Alle stukken van het archief zijn bekeken en de beschrijvingen zijn zo nodig aangevuld of verbeterd. De oorspronkelijke inventaris bevatte veel gedetailleerd beschrijvingen van de inhoud van pakken en omslagen. In de herziene inventaris zijn deze beschrijvingen gehandhaafd, maar dan in de vorm van specificaties van de bijbehorende inventarisnummers. De series tijdschriften en bibliotheekwerken zijn voorzien van een nummering.
De indeling van de oorspronkelijke inventaris is uiteindelijk veranderd in een 'klassieke' indeling, dat wil zeggen dat er een onderscheid is gemaakt in algemene stukken en stukken over afzonderlijke onderwerpen. Daarbij is de indeling van de rubrieken veranderd.
De omvang van het archief is 19 m. Op inv.nr. 200-a is een openbaarheidsbeperking van 75 jaar van toepassing. Eerdere inzage in voornoemde stukken is slechts mogelijks na schriftelijke toestemming van de Stichting Het Johan Borgman Fonds.
Utrecht, 2014
G.J. Röhner
In 2015 werd een eerste aanvulling op het archief (omvang 2,58 m) door de Stichting Het Johan Borgman Fonds in bewaring gegeven aan Het Utrechts Archief, in 2017 volgde een tweede aanvulling (omvang 3,24 m). In 2017 is de eerste aanvulling opgenomen in afzonderlijke inventaris (toegangsnr. 1841), de tweede aanvulling is geïntegreerd in onderhavige inventaris als inv.nrs. 1308 t/m 1431. Na integratie van deze aanvulling bedraagt de omvang van het archief 22 m.
Utrecht, 2017
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1888-2014
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de Nederlandse Vereniging van Spiritualisten Harmonia (1848) 1888-2014
Auteur:
W.H. Kramer, E.J. van der Neut en M.W. Gortemaker, bewerkt door G.J. Röhner
Datering toegang:
2013
Datering bewerking:
2017
Openbaarheid:
Op inv.nr. 200-a is een openbaarheidsbeperking van 75 jaar van toepassing. Eerdere inzage in voornoemde stukken is slechts mogelijks na schriftelijke toestemming van de Stichting Het Johan Borgman Fonds
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
22 m
Rubrieken:
Archiefvormer(s):