De grondwet van 1814 liet de staten de vrijheid te beslissen of zij een kollege van gedeputeerden zou benoemen. Eerst de grondwet van 1815 (artikel 153) stelde dat de staten uit hun midden een kollege van gedeputeerde staten benoemen aan 'hetwelk moet worden opgedragen in het algemeen alles wat tot het dagelijksch beleid der zaken en de uitvoering der algemene wetten betrekking heeft en zulks hetzij den staten zijn vergaderd of niet'.

In de vergadering der provinciale staten van 3 oktober 1814 werd besloten zich 'te wenden tot zijn koninklijke hoogheid en daarbij te verzoeken, dat het hoogstdezelve behagen mogt zoodanig collegie van negen leden uit de heeren staten te benoemen'. Vervolgens werd bij besluit van prins Willem van 6 oktober 1814 een negental gedeputeerden benoemd. Nadat al in de eerste vergadering bij provisie een zestal personen was benoemd om zich in voorkomende gevallen met de 'judicature der middelen' te kunnen bezighouden, terwijl gelijktijdig aan deze commissie opgedragen was het opmaken van zodanige reglementen en het doen van al die voordrachten aan de staten, die krachtens de grondwet behoorden te geschieden.

Het reglement op de samenstelling van de staten van Utrecht van 1817 schreef voor dat onder voorzitterschap van de gouverneur een kollege van negen leden zitting had, te verkiezen uit de drie standen. Bij K.B. van 30 mei 1825 nr. 98, en van 10 juni 1825 nr. 121, waarbij het reglement omtrent de samenstelling van de staten werd herzien, werd het aantal leden van gedeputeerde staten van negen terug gebracht tot vijf. Artikel 45 van de provinciewet van 1850 bracht het aantal op zes.

De gedeputeerde staten moeten beschouwd worden als de spil, waar het provinciale bestuur om draait. Hun taak is: de dagelijkse leiding (overeenkomstig de richtlijnen, die in de provinciale staten ter sprake komen), de behandeling van administratieve geschillen, medebewind en toezicht op de lagere organen.

Bij het dagelijkse bestuur moeten we denken aan: de voorbereiding en uitvoering van besluiten van provinciale staten, het beheer van de provinciale financiën en eigendommen, het nemen van alle conservatoire maatregelen bij te voeren rechtsgedingen, het vaststellen van de plannen en voorwaarden van de vanwege de provincie te verrichten werken, het houden van voortdurend toezicht op al wat de provincie aangaat en het benoemen en ontslaan van alle uit de provinciale kas bezoldigde ambtenaren, voorzover dit bij wet of provinciaal reglement aan de staten is voorbehouden. De behandeling van administratieve geschillen betreft het administratief beroep. Tegen vele besluiten van gemeentebesturen, waterschapsbesturen en van enkele andere instanties is beroep bij gedeputeerde staten mogelijk. Er is dan sprake van een geschil tussen bijvoorbeeld een burger en een gemeentebestuur. Bij medebewind gaat het weer om de uitvoering van wetten en algemene maatregelen van inwendig bestuur, waarvan de uitvoering aan de staten is opgedragen.

In tal van wetten is aan gedeputeerde staten het toezicht op besluiten van gemeente- en waterschapsbesturen opgedragen. De Gemeentewet zelf eist voor tal van besluiten goedkeuring van gedeputeerde staten. Hetzelfde geldt we ten aanzien van de waterschappen.

Het kollege van gedeputeerde staten kende een aantal vaste kommissies. In 1880 waren er tien, en een tweetal buitengewone kommissies. In bijlage A is van deze kommissies een overzicht gegeven zoals dat voorkomt in het Verslag over de toestand van de provincie Utrecht van dat jaar.