Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen

954 Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inventaris
Inleiding
De onteigeningswet van 1851
Welke informatie bieden de stukken?
Herkomst en presentatie van de stukken
954 Onteigening ten behoeve van aanleg spoorwegen
Inleiding
Herkomst en presentatie van de stukken
Het gros van de in deze inventaris beschreven stukken behoort strikt genomen niet tot de archieven van NS of haar rechtsvoorgangers maar is afkomstig uit het archief van het voormalig ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid, en hoort bij de onteigeningsprocedures bij de wet van 1851. Dat laat zich ook begrijpen uit het feit dat het dit ministerie was dat de stukken, benodigd voor de onteigeningsprocedures in ontvangst nam of zelf verzorgde (bij staatsaanleg) en na de tervisieleggingen retour ontving. Met betrekking tot de van staatswege aangelegde spoorwegen was het ministerie bovendien zelf voor die aanleg verantwoordelijk.
Als verantwoordelijke voor het beheer en onderhoud van de spoorwegen had NS echter een duidelijk belang bij deze archiefbescheiden, aangezien met behulp daarvan was na te gaan welke de materiële en juridische status was van (delen van) die spoorwegen en toebehoren. Met het oog daarop is er omstreeks 1925 een overeenkomst gesloten tussen het ministerie en NS, als gevolg waarvan NS de beschikking kreeg over die stukken uit het ministerie-archief waarbij zij een direct belang had. De aldus verkregen archiefbescheiden zijn in beheer gegeven aan de afdeling Weg en Werken van NS, waar men de stukken heeft bewaard in een andere dan de oorspronkelijke samenhang en waar bovendien vermenging heeft plaatsgevonden met vanuit andere bron (rechtsvoorgangers) verkregen archiefbescheiden. Dit laatste heeft zich vooral voorgedaan met betrekking tot de door particuliere maatschappijen aangelegde spoorwegen. Bij het samenstellen van deze inventaris is zoveel mogelijk gepoogd de samenhang tussen de stukken, zij het in aangepaste vorm, weer terug te brengen. De stukken zijn per lijn bijeen geplaatst, gerubriceerd naar de van staatswege aangelegde hoofd- en lokaalspoorwegen, vervolgens de door particulier initiatief aangelegde hoofdspoorwegen, vervolgens de lokaalspoorwegen, gevolgd door de tramwegen. Tenslotte zijn, met name in het deel onteigening, de stukken beschreven van later gerealiseerde aanpassingen en verbindingen.
Er zijn een paar spoorlijnen, door particulieren aangelegd, van voor 1851. Hiervan is slechts weinig bewaard. De stukken die hierop betrekking hebben zijn als laatste bestanddeel opgenomen in deze inventaris.
Bijlage

Kenmerken

Datering:
1835-1938
Toegangstitel:
Inventaris van archieven van de onteigening ten behoeve van de aanleg van spoorwegen 1835-1938
Auteur:
Medewerkers project 'Historisch archief Nederlandse Spoorwegen', in samenwerking met het Nederlands Spoorwegmuseum
Datering toegang:
2000
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
35,48 m zuurvrije dozen