In onze bibliotheek zijn ruim drie eeuwen aan besluiten van de gemeente en provincie Utrecht toegankelijk gemaakt. Van 1572 tot 1896 maakten bestuurders van gemeente en provincie Utrecht in pamfletten en verordeningen hun besluiten kenbaar aan de burgers. Deze publicaties zijn een rijke bron voor onderzoek naar het dagelijks leven in stad en provincie Utrecht. Je vindt er aankondigingen over álles wat inwoners van een stad aangaat: feestdagen, markten, belastingen, besmettelijke ziekten, moorden, en nog veel meer. 

Dagelijks leven in Utrecht vervat in duizenden pamfletten en publicaties

De gemeente en de provincie neemt veel besluiten die direct van invloed zijn op de leefomgeving. Die besluiten worden al eeuwenlang op verschillende manieren duidelijk gemaakt aan de Utrechtse burgers. Nu gaat dat digitaal, vroeger werden besluiten voor de pui van het stadhuis voorgelezen of in gedrukte vorm verspreid. Onze medewerker Leny Jurritsma-van der Spelt werkte drie jaar vrijwillig aan het beschrijven en ordenen van ruim 5000 publicaties en rondde het project onlangs af. Leny: “In de publicaties vind je de uiteenlopende dingen: een tapverbod op zondag, een aankondiging van de cholera die er heerst, een verbod op vloeken. Ze geven bovendien een prachtig gedetailleerd en waarheidsgetrouw tijdsbeeld. De pamfletten uit de Franse tijd (1795-1813) laten bijvoorbeeld heel goed de enorme grondwettelijke veranderingen in die tijd zien.”

Kindermoord 

In de stedelijke publicaties vinden we soms gruwelijke zaken. Zoals de zoektocht naar de dader van een kindermoord uit 1778: een ‘jammerlyk mishandeld Lyk van een eerstgeboren Kind, waarvan de ledematen op eene ontmenschte wyze waren van malkander gekapt of gescheurd’. Alle burgers worden opgeroepen uit te kijken naar de dader, de beloning was een niet mis te verstane 100 ducatons (zilveren munten).

 scan 001 kindermoord
De voorkant van de stedelijke publicatie uit 1778 waarin wordt aangespoord uit te kijken naar de dader van een gruwelijke kindermoord.

Vuurwerkverbod

Ook zaken die nu spelen, zie je er terug. In een verbod op vuurwerk kun je lezen wat Utrechters in 1761 aan vuurwerk gebruikten. Vanwege brandgevaar was het verboden om met ‘Hoepels, flambauwtjes, Toorsjes, of eenige andere brandende Stoffen binnen deze Stad [...] langs de straten te gaan, te loopen, daar mede te slingeren, te werpen, of eenige ongeregeltheden te bedrijven, nog ook eenige Slangetjes, Voetzoekers, Klackebussen, of diergelijke Vuurwerken aan te steken, of ter werpen, of met Pistooltjes of Snaphanen te schieten.’ 

Bekijken op studiezaal

In onze online bibliotheekcatalogus staan de beschrijvingen van de publicaties. Zoek bij trefwoord op ‘stedelijke publicatie' of 'provinciale publicatie': dan vind je per jaar alle geïnventariseerde publicaties. De publicaties zelf kunnen ingezien worden op onze studiezaal.