Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Huis Hardenbroek

1010 Huis Hardenbroek

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Huis Hardenbroek en omgeving
Kasteel en grondbezit
Eigenaren en bewoners
Archiefvorming
Wie de vorming van het archief van huis Hardenbroek onder de loep neemt, stuit op een bijzonder ingewikkeld complex aan archiefbestanden, dat deels door huwelijk en vererving, deels door aankoop van huizen en heerlijkheden is bijeengebracht. De samenvoeging van al deze bestanden voltrok zich met name in de achttiende eeuw, waarna het aldus gevormde huisarchief in de negentiende en twintigste eeuw door latere generaties van de familie Hardenbroek verder werd aangevuld. De relatie van het talrijke archiefmateriaal van aanverwante en gerelateerde families tot het hoofdbestanddeel van dit archief, dat van de familie Hardenbroek, wordt in de kopnoten van de opeenvolgende hoofdrubrieken in hoofdstuk 2 van de inventaris nader toegelicht. Hier zal een poging worden ondernomen de structuur van het archief op hoofdlijnen te duiden. Een schematische weergave daarvan is opgenomen in bijlage 3.
Familie Hardenbroek, oudste gedeelte
Johan Louis van Hardenbroek
Familie Van Renesse van Lockhorst
Families De Casembroot, Van Ledenberg en Van Lockhorst
1010 Huis Hardenbroek
Inleiding
Archiefvorming
Families De Casembroot, Van Ledenberg en Van Lockhorst
Met het archiefbestand van de Van Renesses kwam ook het archief mee van de vrouw van Johan Adolph van Renesse van Lockhorst, Adriana de Casembroot (1693-1719), dochter van Johan de Casembroot van Rijnestein (1625-1681) en Charlotte van Ledenberg (1630-1700). Johan was de zoon van Samuel de Casembroot (overleden 1658), die diverse belangrijke militaire en civiele functies vervulde te Sluis en in het Vrije van Sluis. Langs deze lijn kwamen ook de nodige stukken in het archief over hun leengoederen in het Vrije van Sluis, die met name waren gelegen op het eiland Cadzand. Ook van de familie Van Ledenberg, de voorouders van Charlotte, zijn stukken vanaf begin van de zeventiende eeuw overgeleverd in dit archief. Deze betreffen onder meer Gillis van Ledenberg, bekend als secretaris van de Staten van Utrecht (1548-1618).
Direct hiermee in verband staat een ander archiefbestand afkomstig uit de familie van Adam van Lockhorst van Zuilen (ca. 1587-1656), die trouwde met een dochter van Gilles, Swana van Ledeberg (overleden 1655). Deze familie Van Lockhorst behoorde op dat moment tot de Utrechtse adel behoorde maar is nooit bezitter van de ridderhofstad Lockhorst geweest. Het gaat hier om een van oorsprong Amsterdamse koopmansfamilie die begin zeventiende eeuw opklom tot de adelstand.
Toen Adam van Lockhorst van Zuilen in 1656 stierf, liet hij alleen een vierjarige kleindochter na *  , Anna Elisabeth van Reede van Nederhorst (1652-1682). In zijn testament had Adam van Lockhorst van Zuilen voogden benoemd uit de familie van zijn vrouw om de Lockhorstgoederen (waaronder huis Zuilen c.a.) ten behoeve van zijn kleindochter te laten beheren. *  Onder die voogden gold Johan de Casembroot als de voornaamste. Deze lette scherp op de juiste interpretatie en toepassing van de bepalingen van het testament, voerde diverse processen daarover en dwarsboomde ook haar huwelijk op minderjarige leeftijd. In zijn ijver ontfermde hij zich bovendien over de hele Lockhorstadministratie, niet alleen de stukken van de familie van Lockhorst zelf maar ook die van de Amsterdamse handelsfirma en andere economische activiteiten van deze familie. Dit archief Van Lockhorst omvat beslaat een omvangrijke periode, van 1539 tot en met 1674, met een uitloop van enkele stukken tot ver in de achttiende eeuw.
Vóór 1539, als Adam van Lockhorst Henricksz. (overleden 1556) door zijn schoonvader schadeloos wordt gesteld vanwege een borgstelling, is de afkomst en geschiedenis van deze familie geheel duister. * 
Er is zeker géén verwantschap met de middeleeuwse riddermatige adellijke familie van huis Lockhorst te Leusden, dat deze Lockhorsten nooit hebben bezeten. Hendrik van Lockhorst, zoon van genoemde Adam van Lockhorst Hendriksz., werd in 1581 benoemd tot gerechtssecretaris van de heerlijkheid Lienden in de Neder-Betuwe. * 
Het familiearchief is echter in de eerste plaats geconcentreerd rond diens zoon Cornelis van Lockhorst de oude (overleden 1617). Deze vestigde zich als koopman te Amsterdam, huwde daar en bouwde eind zestiende eeuw een niet onaanzienlijk handelsimperium op. Hij handelde in allerlei soorten goederen en obligaties, nam diverse noodlijdende firma’s over en legde zich later steeds meer toe op de papierhandel met Zwitserland en Duitsland. * 
Van zijn oudste zoon en naamgenoot Cornelis van Lockhorst van De Lier (1595-1629) zijn vooral financiële bescheiden bewaard en de stukken over zijn nalatenschap. Een belangrijk onderdeel daarvan vormen de bescheiden betreffende de processen die na zijn dood werden gevoerd en in 1635 uiteindelijk leidde tot de liquidatie van zijn handelsfirma 'Compagnie der Duytsche Pampierhandel'.
Zijn jongere broer Adam van Lockhorst van Zuilen (1587-1656) regelde de boedel, dus de omvangrijke nalatenschap van Cornelis van Lockhorst. Daarmee kreeg Adam van Lockhorst de totale administratie en het archief van zijn jongere broer in handen, evenals die van zijn vader. Deze Adam van Lockhorst van Zuilen had zijn belangen meer in Utrecht geconcentreerd. In 1615 woonde hij al in de stad, maar pas in 1617 had hij er macht en aanzien verworven door de aankoop van huis en ridderhofstad Zuilen met de heerlijkheid Westbroek. Omdat de adellijke afkomst van deze familie Van Lockhorst nogal dubieus was, duurde het nog tot 1641 of 1642 voordat Adam van Lockhorst van Zuilen met vermeende bewijzen van afkomst uit een riddermatig geslacht werd toegelaten werd tot de Utrechtse Ridderschap. Daarmee werd hij ook lid van de Staten van Utrecht, in 1652 tijdelijk zelfs lid van de Gedeputeerde Staten.
In datzelfde jaar kocht hij in 1652 Nederhorst van zijn schoonzoon Gerard van Reede van Nederhorst, die in dat jaar was getrouwd met zijn dochter Anna Elisabeth van Lockhorst. Tenslotte vermaakte hij in 1658 zowel Nederhorst als Zuilen aan zijn kleindochter Anna Elisabeth van Reede van Nederhorst.
Cornelis' zoon Adam van Lockhorst (1616-1699) erfde in 1629 de heerlijkheid De Lier. In 1643-1647 komen we hem tegen als ritmeester en later als sergeant-majoor der cavalerie. Hij huwde in 1639 met Cornelia Pauw, die echter al twee jaar overleed. Vanaf 1659 was hij lid van de Utrechtse Ridderschap en later ook van de Staten. In 1671 ruilde hij overigens de heerlijkheid De Lier tegen de heerlijkheden Maarssen en Ter Meer.
Al deze omvangrijke archiefbestanden kwamen in 1719, na het overlijden van zijn vrouw Adriana de Casembroot, bij Johan Adolf van Renesse van Lockhorst terecht. Via zijn broer Willem Jacob van Renesse van Lockhorst ging deze nalatenschap vervolgens over naar de oudste zoon van zijn dochter Johanna Charlotte van Renesse van Lockhorst: Gijsbert Jan van Hardenbroek. Daarbij hoorden ook stukken over de ridderhofstad Lockhorst bij Leusden en de heerlijkheid ’s-Heeraartsberg, Bergambacht en Ammerstol in de Krimpenerwaard.
Gijsbert Jan van Hardenbroek (1719-1788)
Johan Adolf van Hardenbroek
De drie zonen van Johan Adolf van Hardenbroek
De nazaten van Gijsbert Carel Duco d´Aumale van Hardenbroek
Beheer en ordening van het archief
Verwerving en inventarisatie
Verantwoording van de bewerking
Afkortingen
Bijlagen
1. Lijst van eigenaren van huis en heerlijkheid Hardenbroek
2. Genealogische schema's
Erfgoedstuk
3. Schematisch overzicht van de vorming van het huisarchief Hardenbroek
N.B. Het huisarchief van Hardenbroek bestaat uit een veelheid aan archiefbestanden die in de loop van de tijd door verschillende actoren zijn gevormd. Door huwelijk en vererving ontstond in de loop der tijden niet alleen een archief van de familie en het huis Hardenbroek, maar werd dit geheel ook verrijkt met archieven van aanverwante families en van huizen en heerlijkheden die door aankoop of vererving in handen kwamen van leden van de familie Van Hardenbroek. Tegelijkertijd zijn van tijd tot tijd ook weer bezittingen, al dan niet met bijbehorend archiefmateriaal, van de hand gedaan. De optelsom van dit geheel is hieronder in opeenvolgende clusters weergegeven. In dit overzicht worden alleen de belangrijkste aanverwante families genoemd. Hierin staan ook alle actoren vermeld waarvan heden ten dage geen archief niet meer is aangetroffen of waarvan het archief tegenwoordig elders wordt bewaard.
4. Eigentijdse ordening van archivalia van Johan Adolf van Hardenbroek (1721-1791) met betrekking tot zijn militaire loopbaan
N.B. Johan Adolf van Hardenbroek stelde in 1779 een inventaris samen van stukken met betrekking tot zijn militaire loopbaan, inv.nr. 1709. Hij bracht op bijna alle daarin vermelde stukken een inventarisnummer aan. De verzameling is niet compleet overgeleverd. De stukken eruit zijn in de huidige inventaris geplaatst in de relevante subrubrieken. De lijst hieronder biedt een concordantie tussen de stukken in de achttiende-eeuwse inventaris en hun huidige nummering.
5. Concordanties en herkomst
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1353-1995
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van huis Hardenbroek 1353-1995 (2013)
Auteur:
door C.A. van Kalveen†, m.m.v. K. van Vliet, O.M.D.F. Vervaart en T.L.H. van de Sande
Datering toegang:
2019
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Het archiefblok bevat archiefbescheiden met verschillende rechtstitels
Omvang:
42 m
Rubrieken:
Categorie: