Door hun tweeledige taak van rechterlijk college en bestuurslichaam is de schriftelijke neerslag van de plattelandsgerechten eveneens in tweeen te verdelen. Door ingreep van hoger hand in het begin van de 19e eeuw zijn de archivalia, die voortvloeiden uit de rechterlijke taak ook metterdaad gescheiden van de archivalia voortvloeiend uit de bestuurlijke taak. Zijn de laatste gebleven bij de gemeenten als rechtsopvolgsters van het gerecht in bestuurlijk opzicht, de rechterlijke archivalia zijn overgebracht naar de rechtbanken als opvolgers van de gerechten op het terrein van de rechtspraak.

De eerste regeling ten aanzien van de overbrenging van de gerechtelijke archivalia van de dorpsgerechten was vervat in het decreet van 29 mei 1800 en betrof alleen de archivalia betreffende de criminele en civiele rechtspraak. Deze stukken moesten worden overgebracht naar de burgerlijke rechtbanken in het arrondissement, waaronder het gerecht ressorteerde. Voorlopig waren hiervan dus uitgezonderd de archivalia betreffende de vrijwillige rechtspraak. De maatregel schijnt slechts gedeeltelijk te zijn uitgevoerd, want het keizerlijk decreet van 8 november 1810 bevat een herhaling van de inhoud van het eerste, maar ook dit bevel sorteerde niet het gewenste effect. Met een circulaire van 19 april 1811, gericht aan de gemeentebesturen verlangden de onderprefecten in de arrondissementen Utrecht en Amersfoort de papieren te schiften en kortelijk te inventariseren en de overdracht naar de vrederechtbanken te bewerkstelligen. Thans met inbegrip van de archivalia betreffende de voluntaire jurisdictie. In het arrondissement Utrecht kwam hiervan echter niets terecht. De gemeenten in de Vechtstreek droegen hun rechterlijke archivalia over aan het vredegerecht te Baambrugge, vanwaar zij later werden overgebracht naar de arrondissementsrechtbank te Amsterdam. In het arrondissement Amersfoort-Wijk bij Duurstede volgde wel een inventarisatie en verzegeling van de archivalia, maar vond geen overdracht plaats als gevolg van het ontbreken van een geschikte bewaarplaats. Pas in 1844 kwam deze tot stand, waarna een overdracht van een gedeelte naar de rechtbank in Utrecht volgde, een ander gedeelte bleef in het kantongerecht te Amersfoort.

Uiteindelijk kwamen na vele omzwervingen de gerechtelijke archivalia bij de volgende bewaarplaatsen terecht. Het kantongerecht te Amersfoort bevatte een gedeelte van de gerechtelijke archivalia van de dorpsgerechten in het arrondissement Amersfoort-Wijk bij Duurstede. De arrondissementsrechtbank te Utrecht bevatte het overige gedeelte van de archivalia van de dorpsgerechten in het arrondissement Amersfoort-Wijk bij Duurstede en Utrecht-Woerden, dat inmiddels ook overgedragen was. Bij de arrondissementsrechtbank te Amsterdam berustten de rechterlijke archivalia der dorpsgerechten in de Vechtstreek, omdat deze gedurende een bepaalde periode onder het arrondissement Amsterdam ressorteerden.

Bij Koninklijk Besluit van 8 maart 1879 dienden alle oud-rechterlijke archieven, daterend van voor de invoering der franse wetgeving, welke bij de gerechtshoven, arrondissementsrechtbanken en kantongerechten werden bewaard, te worden overgedragen aan de rijksarchiefbewaarplaatsen in de provincie. Dit eventueel met uitzondering van de archieven van die gemeenten, die over een gemeentearchivaris en een doelmatige archiefbewaarplaats beschikten. Zij konden bedoelde archivalia in bewaring krijgen. De overbrenging van de archieven uit de eerder genoemde bewaarplaatsen naar de rijksarchieven is in de jaren 1879-1883 gerealiseerd. Toen bleek echter dat de eerste inlevering in 1811 zo slordig was uitgevoerd, dat vele series grote hiaten vertoonden, en dat van sommige gerechten in het geheel geen stukken waren overgedragen. Gesteund door een daartoe strekkend Koninklijk Besluit van 9 oktober 1883, waarin werd bepaald, dat de achtergebleven stukken alsnog moesten worden overgedragen, kon de rijksarchivaris van Utrecht voor zijn provincie aan het archievenbestand der rechterlijke archieven ongeveer een derde toevoegen. * 

Van de aldus overgebrachte rechterlijke archivalia waren uitgezonderd de registers, die betrekking hadden op huwelijkssluitingen voor de gerechten. Omdat zij ten behoeve van de in 1811 ingevoerde burgerlijke stand moesten dienen als retroacta, dienden zij bij de gemeenten te blijven berusten, waarheen ook de kerkelijke doop-, huwelijks- en begraafregisters werden overgebracht. Dit conglomeraat van archivalia werd op grond van het Koninklijk Besluit van 20 juni 1919 eveneens naar de rijksarchieven overgebracht met de bepaling dat binnen vijf jaar inventarisatie moest plaatsvinden. Voor wat het rijksarchief in Utrecht betreft werden de huwelijksregisters van schepenen geïnventariseerd in dezelfde inventaris als de kerkelijke registers, door R. van Royen: Beschrijving van de doop-, trouw-, begraaf boeken, overlijdensregisters enz. in de provincie Utrecht, da eerende van voor de invoering van den burgerlijken stand, Den Haag 1930.

Inmiddels waren de rechterlijke archivalia van de dorps- en stadsgerechten, die zich al sedert de jaren '80 van de 19e eeuw in het rijksarchief bevonden, samen met allerlei andere archieven van rechterlijke aard geïnventariseerd door R. Fruin Th. Az.: Catalogus van de archieven der collegïën die voor 1812 binnen de tegenwoordige provincie Utrecht rechterlijke functieën uitgeoefend hebben, Utrecht 1893. De specificatie van de losse stukken in deze inventaris was slecht en vaak dekten de beschrijvingen de inhoud slechts ten dele. Een tweede eigenschap, die het gebruik van de inventaris in de praktijk bemoeilijkte was het feit dat Fruin per serie slechts één nummer had gegeven. Naast deze factoren maakten de vele aanvullingen na verloop van bijna een eeuw herinventarisatie dringend noodzakelijk.