Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Departement Utrecht van de Nederlandsche Maatschappij voor N...

712-8 Departement Utrecht van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
De Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen te Haarlem, opgericht 21 mei 1752, schreef in 1771 een prijsvraag uit naar de oorzaken van de opkomst, de bloei en het verval van de koophandel en het fabriekswezen in Nederland en de middelen om een opleving te bevorderen.
Van de ingekomen antwoorden werd dat van mr. H.H. van den Heuvel, griffier bij het Hof van Justitie te Utrecht, met de gouden medaille bekroond.
Onder de middelen tot herstel werd daarin aangegeven de oprichting naar Engels model van een maatschappij, die zich tot taak zou stellen, om landbouw, koophandel en fabrieken, door het uitreiken van beloningen en het uitschrijven van prijsvragen aan te moedigen. *  Dit denkbeeld werd in 1777 door de Hollandsche Maatschappij, waarvan Van den Heuvel inmiddels mededirecteur geworden was, verwezenlijkt, toen zij op 21 mei besloot tot de oprichting van een afzonderlijke afdeling, die de naam van Oeconomische Tak der Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen zou dragen. *  Ter uitvoering van het toen ontworpen program werden in verschillende plaatsen classes of departementen gericht, die zich met de voorbereidende werkzaamheden onledig hielden. * 
Het Departement Utrecht hield zijn eerste bijeenkomst op 4 februari 1778 in de Weeskerk, onder voorzitterschap van mr. H.H. van den Heuvel. *  Terstond werden vijf dirigerende leden benoemd, wat volgens art. 4 van het programma, een ledental van 200 à 250 veronderstelt.
In april moesten nog twee dirigerende leden worden gekozen, waaruit blijkt, dat het ledental met ca. 100 was toegenomen. Tezamen met twee secretarissen en twee thesauriers vormden de dirigerende leden de Commissie ter Correspondentie.
De 25e september 1778 kwamen te Haarlem de verschillende departementen in eerste algemene vergadering bijeen, die wel beschouwd wordt als de constituerende vergadering van de Oeconomischen Tak. * 
Twintig jaren bleef de Oeconomische Tak een onderafdeling van de Maatschappij der Wetenschappen. Bij decreet der Nationale Vergadering, representerende het Volk van Nederland, van 9 november 1796, werd hem de naam Nationale Nederlandsche Huishoudelijke Maatschappij opgedrongen, die de Algemeene Vergadering van 15 augustus 1797 'zeer gracieuselijk geaccepteerd' heeft. Tegelijk verkreeg hij onder de nieuwe naam zijn zelfstandigheid.
Op last van Lodewijk Napoleon werd de naam in 1807 veranderd in Hollandsche Huishoudelijke Maatschappij, wat in 1815 gewijzigd werd in Nederlandsche Huishoudelijke Maatschappij. * 
In 1836 veranderde de Maatschappij haar naam in: Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van Nijverheid. * 
In verband met het toetreden van de Vereniging tot bevordering van Fabrieks- en Handwerksnijverheid in Nederland tot de Maatschappij (1902), werd, met ingang van 1 januari 1903 de naam opnieuw gewijzigd in: Maatschappij van Nijverheid. * 
Eindelijk, met ingang van 1 september 1921 verkreeg de Maatschappij haar zevende en voorlopige laatste naam: Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel. *  Thans omschrijft zij haar doel, als: 'Vermeerdering van volkswelvaart door de bevordering van fabrieks- en handwerksnijverheid, koophandel, scheepvaart, landbouw en visscherijen, zoowel hier te lande als in de koloniën en bezittingen in andere werelddeelen'. De zetel van de Maatschappij is gevestigd te Haarlem.
Het hierachter beschreven gedeelte van het archief van het Departement Utrecht der Maatschappij (omvang 2,65 m) werd in 1934 aan de gemeente Utrecht in bewaring gegeven. Het archief is beschreven door J.W.C. van Campen, wiens inventaris in 1968 werd gepubliceerd in deel 1 van de Gebundelde inventarissen van het Gemeentearchief Utrecht. In de huidige inventaris zijn de beschrijvingen van Van Campen waar nodig voorzien van deelbeschrijvingen en werd diens rubricering gemoderniseerd. De (oude) nummers 18-21 werden ondergebracht in een nieuwe rubriek 'Voordrachten en lezingen'; verder bleef de ordening van de beschrijvingen ongewijzigd.

Kenmerken

Datering:
1778-1930
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van het departement Utrecht der Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, 1778-1930
Auteur:
J.W.C. van Campen, herzien door K. van Vliet
Datering toegang:
1968
Datering bewerking:
2002, 2015
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
0,16 m oude verpakking; 2,54 m zuurvrije dozen
Gevonden archiefstukken
Uw zoekterm komt voor in de titel en/of de kenmerken van deze archieftoegang.