Oorlog in het archief! Onlangs konden wij iets bijzonders toevoegen aan de collectie: een geschreven en getekend verslag van een verpleegkundige in de Frans-Duitse oorlog in 1870. De Utrechtse Clara Catharina van de Poll (1829-1883) vertelt over haar belevenissen als verpleegster in de Frans-Duitse oorlog.

Gruwelen van de oorlog

Clara doet verslag aan haar nichtje over het dagelijks leven in het kamp. Zij probeerde er ondanks de gruwelen het beste van te maken. Zo maken Clara en haar collega's zelf een veldhospitaal en proberen de gewonde soldaten op te vrolijken. Maar de dagelijkse praktijk bestond uit het verzorgen van gewonden van het slagveld. Ook schetst ze een ontluisterend beeld van het door oorlogsgeweld getroffen stad Straatsburg. "Straatsburg was verschrikkelijk om aan te zien, een groote mooije allee gelijk aan de maliebaan te Utrecht, was geheel en al om gehakt door den vijand, alle wandelingen, alle boomen, al het plantsoen, buitentjes of wat van dien aard gewoonlijk om ieder stad te vinden is, was vernield, zoodat men een uur ver de stad al kon zien leggen en men dan denken kon aan een houte stad zoo als in een kinder speeldoos zit die men op een tafel had opgezet. De huizen buiten de poort waren allen plat geschoten en lagen als puinhoopen door elkander."

>> Het hele verslag is gescand en door te bladeren op onze website.

Bijzonder verslag

Volgens Theo van de Sande, vakspecialist archieven bij Het Utrechts Archief, is dit verslag bijzonder omdat het laat zien dat Utrechters heel specifiek bemoeienis hadden met dit militaire conflict, waar Nederland als land verder buiten stond. Na de oprichting in 1867 was de Frans-Duitse oorlog het eerste conflict waar het Nederlandse Rode Kruis een bijdrage aan leverde en dat maakt deze actie met een Utrechtse delegatie extra interessant. In Het Utrechts Archief neemt dit verslag dan ook een bijzondere plek in in het 26 meter tellende archief van het Rode Kruis District Midden-Nederland.


Mooie momenten

Clara beschrijft niet alleen haar onderkomen, maar ook de bijzondere verhalen die zij hoorde van oorlogsslachtoffers, zoals dit liefdesverhaal: "Een Poolsche soldaat was erbij, hij heette Jozef Niëloch, die had bijna altijd de tranen in de oogen van droefheid dat hij zijn vrouw die 19 jaar oud was alléén had moeten achterlaten en nooit geen brief van haar kreeg; eindelijk na veele dagen gewacht te hebben vond ik onder het pak brieven er eene voor hem, waarin stond, dat zijn vrouw heel wel was en dat zij een klein kindje had gekregen." Op de binnenzijde van de omslag tekende Clara wat zij zag en wie zij tegenkwam. Het verslag is geacquireerd met behulp van antiquariaat Van der Steur.

Hannah scan via Theo kleiner                                Een van de twee foto's uit het verslag van het geïmproviseerde veldziekenhuis.