Het kan in de Tweede Wereldoorlog zomaar gebeuren: op straat word je opgepakt tijdens een razzia. De bezetter pakte mensen op om te gaan werken in Duitsland, of als represaille voor een verzetsdaad. Ook aan het einde van de oorlogsperiode gebeurden deze vreselijke dingen in Utrecht. Dat blijkt wel uit een van onze nieuwste aanwinsten: een brief uit 1944 waarin de schrijfster vertelt over het afvoeren van duizenden Utrechtse mannen tijdens de razzia van 7 oktober 1944. 

Het is dit jaar 73 jaar geleden dat Nederland werd bevrijd. Ieder jaar ontvangen wij rond deze tijd nieuwe aanwinsten uit de oorlogsperiode, zo ook dit jaar. In de brief die we recentelijk ontvingen, destijds geschreven door Julia Wolfensberger aan haar zus, doet Julia verslag van een grote, inmiddels beruchte, razzia. Alle mannen tussen de 17 en 50 jaar moesten zich op zaterdag 7 oktober op het Vredenburg melden voor graafwerk. Na een actie waarbij alle huizen gecontroleerd werden, werd uiteindelijk een groep van 9.000 mannen weggevoerd, volgens Julia. Een gedeelte hiervan is te voet naar Huizen gegaan om vervolgens de boot naar Kampen te nemen, een andere groep is vertrokken naar Apeldoorn.

Julia schrijft: 'Utrecht is sinds zaterdag ontwricht. De uitgangen van de stad waren afgezet. Ontelbare malen was aangeplakt dat alle mannen van 17-50 jaar zich om 9 uur op het Vreeburg moesten melden voor graafwerk." De meeste mannen gingen, vooral de mannen die dachten een vrijstelling te kunnen krijgen. Tegelijkertijd controleerde de bezetter alle huizen. "Het was een verdrietige beweging", vertelt Julia.  "Het resultaat is dat 9000 mannen weg zijn. [...] Je kunt niet begrijpen wat dat verandert, zovelen zijn weg, anderen houden zich weg." 

Julia (1909-1995) was een dochter van Hermann Karl Wolfensberger, een van oorsprong Zwitserse predikant. Zij woonde in 1944 samen met haar vader in het pand aan het Oorsprongpark 5 te Utrecht. Haar zus Geertruida Julia Elisabeth (1906-1990) woonde destijds op het eiland Tholen.

Bekijk hier de volledige brief

NL UtHUA 1111 2 240 01
De brief van Julia Wolfsenberger over de razzia in Utrecht op 7 oktober 1944.