Snelweg dwars door Utrecht
Ontwijk jij het ook om met de auto door het centrum van Utrecht te rijden? Je bent niet de enige: Utrecht is een uitdaging met de auto. Veel mensen nemen daarom veel liever de bus of de trein wanneer ze van buiten de stad naar Utrecht gaan. Ook in de jaren 50 was dat al een probleem. Daarom stelde de gemeente de (Duitse) verkeersdeskundige Feuchtinger aan om de verkeerssituatie van de stad te verbeteren. Hij had dé oplossing voor de verkeersproblematiek: de singel rondom Utrecht zou gedempt worden en plaats maken voor een tweebaansweg om de doorstroom van auto’s te bevorderen. Zo zou het centrum van Utrecht makkelijker bereikbaar worden.
De drie oplossingen van Feuchtinger
Het hierboven beschreven plan, 'Plan 2', was maar één van de drie plannen die Feuchtinger voor Utrecht voor ogen had. Plan 1 hield in dat de singel niet gedempt werd, maar er twee eenbaanswegen zouden komen: één binnen de singel, de ander buiten de singel. Dit zou ten koste gaan van het groen rondom de singel. Plan 3 leek op plan 2 maar dan met een stadssnelweg met twee knooppunten in plaats van een tweebaansweg. De gemeente koos voor uiteindelijk voor plan 2.
In het archief van het gemeentebestuur bewaren we stukken en kaarten van de in het oog springende plannen van Feuchtinger en de stukken van het comité dat ageerde tegen de plannen.
Bekijk hier het volledige plan van Feuchtinger >>>
Monumentmaniakken
Je kunt je waarschijnlijk nu niet meer voorstellen dat dit plan werd goedgekeurd door de gemeente. Toch werd in 1959 besloten het plan door te zetten: ‘Het stadshart moet blijven kloppen!’. Er was direct veel tegenstand. De staatssecretaris van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen liet meteen weten dat de bolwerken en wallen monumenten zijn en niet gedempt mochten worden. Het protest werd breed gedragen, door leden van Oud-Utrecht, burgers, studenten, linkse activisten. De strijd was fel. De baas van Bredero, het bedrijf dat Hoog Catharijne op dat moment ontwikkelde werd een betonnen hart verweten. Poppen van Feuchtinger werden verbrand. ‘Monumentmaniakken’ verzuchtte de burgemeester De Ranitz. Maar ook zijn eigen gemeenteraad stond niet helemaal achter het plan. Een motie dwong het gemeentebestuur het oordeel van een tweede deskundige, ditmaal een stedenbouwkundige te vragen.
Het uiteindelijke resultaat
Stedenbouwkundige J.A. Kuiper werd hiervoor aangesteld. De onderhandelingen en protesten bleven doorgaan. Het was niet duidelijk wat met de singel en het plan zou gebeuren: ondertussen ging de ontwikkeling en bouw van Hoog Catharijne door. Op het Vredenburg werd een nieuw muziekcentrum gebouwd. Langzaam maar zeker raakte het plan om de singel te dempen in de vergetelheid. Uiteindelijk maakte in 1968 alleen de Weerdsingel en noordelijke Catharijnesingel plaats voor de op een na kortste snelweg van Nederland die slechts 1,8 kilometer lang was: de Catharijnebaan. Daar bewaren we mooie beelden van:
Anno 2018
Tegenwoordig is er vrijwel niks meer van de resultaten van deze stedenbouwkundige strijd terug te zien in Utrecht: Hoog Catharijne is helemaal vernieuwd, het oude Vredenburg heeft plaats gemaakt voor het nieuwe Tivoli Vredenburg en door de singel vloeit weer water sinds 2017. De zomer komt steeds dichterbij: hoog tijd om een wandeling langs de singel te nemen en het extra te waarderen. Het had weinig gescheeld of dit deel van het centrum was verdwenen onder een tweebaansweg.
Dit verhaal is geschreven in het kader van het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018 voor het thema gemaakt landschap.