Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.
Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:
• Kenmerken van het archief • Inleiding op het archief • Inventaris of plaatsingslijst • Eventueel bijlagen
De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.
De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.
De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.
Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.
Samen met het archief van de Malen van Hoogland (sinds 1989 in bewaring bij de Gemeentelijke Archiefdienst Amersfoort) is het archief van de Meent van de Leusderberg het enige goed bewaarde markenarchief in de provincie Utrecht. Na de opheffing van de mark is het door de laatste meentgraaf in 1890 overgedragen aan het Rijksarchief Utrecht, overeenkomstig het bepaalde in artikel 35 van de Markenwet van 1886. De omvang van het overgedragen bestand bedroeg 1,5 m.
Van het archief van de Gebuurten van den Dijk is slechts een klein aantal stukken bewaard gebleven, die alle dateren uit de laatste decennia van het bestaan van deze mark. Op grond van het genoemde artikel uit de Markenwet werden ook deze stukken (0,1 m) na de opheffing van de mark in 1956 overgebracht naar het Rijksarchief Utrecht. *
HUA, Archief van het Rijksarchief in de provincie Utrecht, inv.nr. 93, nrs. 222 en 231. Zie ook: Verslagen omtrent 's Rijks Oude Archieven 1956 2e serie, 29 ('s-Gravenhage 1957) 76.
Beide archieven zijn na de overbrenging van een eenvoudige toegang voorzien. De huidige inventaris geeft een meer uitvoerige beschrijving van de stukken alsmede een korte inleiding. Daarbij is de ordening van het archief van de meent van de Leusderberg ingrijpend gewijzigd teneinde de gebruiker een beter inzicht te geven in de aard van het archief en het functioneren van de organisatie.