Archieven Het Utrechts Archief Het Utrechts Archief

Uw zoekacties: Gemeentelijke Voorzieningsdienst te Utrecht

1364 Gemeentelijke Voorzieningsdienst te Utrecht

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis
Algemeen
Levensmiddelenkantoor (1916-1925)
Centrale Keuken/Gemeentekeuken en uitdeelposten (1917-1972)
1364 Gemeentelijke Voorzieningsdienst te Utrecht
Inleiding
Geschiedenis
Centrale Keuken/Gemeentekeuken en uitdeelposten (1917-1972)
De eerste gemeentelijke Centrale Keuken werd geopend op 29 oktober 1917. Door het gebrek aan voedingsmiddelen en brandstoffen tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het steeds moeilijker voor de bevolking om zelf maaltijden te bereiden. De Centrale Keuken wilde de taak van de huisvrouw verlichten en ondervoeding voorkomen. Er werd ook schoolvoeding klaargemaakt door de Centrale Keuken. Na het aanvankelijke plan van verschillende kleine keukens verdeeld over de stad (er was in april al een keuken in de Pieter Bothstraat geopend, die na korte tijd weer opgeheven werd) werd besloten één grote keuken op te richten op het terrein van het Electriciteits- en trambedrijf (Sterrenbos). Daar kon stoom betrokken worden voor het koken, technische hulp worden ingeroepen en gebruik worden gemaakt van de tram als vervoermiddel. In 1922 werd een nieuwe keuken op het adres Pieterskerkhof 21 in gebruik genomen. Voor die tijd was daar al de Spijskokerij voor minvermogenden gevestigd. Nu de voedselschaarste voorbij was, had de keuken alleen nog tot taak om 's winters de warme maaltijden te bereiden ten behoeve van de schoolvoeding.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Centrale Keuken uiteraard weer van groot belang. De keuken aan het Pieterskerkhof was niet berekend op het bereiden van grote hoeveelheden voedsel. Daarom werd hij gesloten en vervangen door een nieuwe keuken bij het Vaaltterrein (Weerdsingel OZ 99), die op 5 februari 1941 geopend werd. Deze keuken leverde voedsel aan vijf uitdeelposten in de stad: aan de Groeneweg, de Royaards van den Hamkade, de Adriaen van Ostadelaan, de Korte Nieuwstraat en de Weerdsingel. Op zes dagen per week kon tussen half vijf en half zes 's middags een maaltijd worden opgehaald, meestal bestaande uit soep of stamppot. Afhankelijk van het inkomen moest voor een portie van een liter 10 tot 30 cent worden betaald. Bovendien moest men bonnen inleveren. Er kwamen ook twee tijdelijke rijkskeukens, die gebouwd werden op gemeentelijke terreinen aan de Jekerstraat en de Begoniastraat. Op 20 december 1940 gingen B & W akkoord met het oprichten van een gebouw op een terrein aan de Jekerstraat bij de gemeenteslachtplaats. Het verzoekschrift was ingediend namens het Rijksbureau voor Voedselvoorziening. Ook een terrein aan en bij de Begoniastraat werd door de gemeente kosteloos aan het Rijk in gebruik gegeven, bij raadsbesluit van 6 februari 1941. De door het rijk geëxploiteerde keukens aan de Jekerstraat en de Begoniastraat leverden voedsel voor werknemers in de grotere bedrijven. Deze 'bonloze bijvoeding' vormde een welkome aanvulling op het eten. Er waren ook zogenaamde HAKA-keukens van de Handelskamer aan de Kanaalweg.
In september 1944 werd de schaarste aan brandstof echt dramatisch. Op 25 oktober 1944 moest de gasleverantie zelfs geheel worden stopgezet. Daarna leverde de Centrale Keuken voedsel aan iedereen die niet meer in de gelegenheid was om zelf te koken. Het aantal uitdeelposten werd uitgebreid: ten behoeve van de voedselverstrekking aan de burgerbevolking werd gebruikgemaakt van 24 gymnastieklokalen van gemeentelijke scholen. Daar vond niet alleen de uitreiking van het voedsel plaats, maar ook de inname van levensmiddelenbonnen en de verkoop van kaarten aan personen die de komende week van de Centrale Keuken gebruik wilden maken. De voedselverstrekking aan de burgerij duurde veel langer dan men berekend had. De machines in de keukens gingen slijten en door gebrek aan voedsel voor de paarden gaf het vervoer moeilijkheden. Er werd in maart 1945 zelfs overwogen om tot evacuatie van de burgerij over te gaan. Tot een evacuatie kwam het niet, maar de bevolking leed wel honger. Bij de uitdeelposten werd slechts een halve liter per persoon per dag verstrekt en de kwaliteit van het voedsel was slecht door het gebrek aan grondstoffen. Gelukkig ontstonden er ook particuliere initiatieven. Zo vroeg de afdeling Utrecht van het Nederlandse Rode Kruis in oktober 1944 de grote kerkgenootschappen in de stad Utrecht om de kindervoeding ter hand te nemen. De Commissie Kindervoeding voor de stad Utrecht werd opgericht. Dankzij de medewerking van het Inter Kerkelijk Overleg (IKO), bedrijven en veel vrijwilligers lukte het om de Utrechtse kinderen gedurende de hongerwinter bijvoeding te geven. Er kwamen uiteindelijk tien centrale keukens van het IKO en bijna 100 uitdeelposten, die dus los stonden van de centrale keukens en de uitdeelposten van de overheid.
De gemeentelijke keuken aan de Weerdsingel werd op 23 oktober 1944 samen met de rijkskeukens aan de Jekerstraat en de Begoniastraat onder leiding gesteld van de te Utrecht gevestigde Inspectie van het Rijksbureau voor de Voedselvoorziening in Oorlogstijd. Na de bevrijding werden de drie keukens met ingang van 18 mei 1945 door de Directie Rijkskeukens overgedragen aan de gemeente Utrecht. Ze kwamen daarna onder leiding te staan van de directeur van de Levensmiddelenvoorziening en het Centraal Magazijn. De leegkomende keukens aan de Begoniastraat en de Jekerstraat waren niet meer nodig en werden met ingang van 19 november 1945 opgeheven. De Centrale Keuken aan de Weerdsingel werd vanaf 1 april 1946 Gemeentekeuken genoemd. Vanaf 27 maart 1951 ressorteerde de Gemeentekeuken onder de Gemeentelijke Voorzieningsdienst. De belangrijkste taak was nu het bereiden van de schoolvoeding; daarnaast werden maaltijden klaargemaakt ten behoeve van bepaalde instellingen en evenementen. In 1968 werden 265.612 maaltijden bereid en afgeleverd: 252.847 voor de schoolkinderen en 12.765 voor congressen. Nadat besloten was de schoolvoeding met ingang van 1 juli 1972 te beëindigen, had de keuken geen bestaansrecht meer. De contracten met de tafeldiensters werden beëindigd en het overige keukenpersoneel werd overplaatsbaar.
Dienst voor de Schoolvoeding en -Kleeding (1920-1936)
Centraal Magazijn (1920-1936)
Dienst voor de Levensmiddelenvoorziening en het Centraal Magazijn (1937-1951)
Nachtverblijf voor onbehuisden (1950-1979)
Voorzieningsdienst (1951-1989)
Archief en inventarisatie
Literatuur
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1915-1990
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de Gemeentelijke Voorzieningsdienst te Utrecht en voorgangers 1915-1990
Auteur:
J.N. van der Meulen
Datering toegang:
2014
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Voor de inv.nrs. 66-77, 83, 85-88, 91, 95, 100-106, 348-353, 364, 413-419, 426, 474-483, 551-576 en 613-619 geldt een openbaarheidsbeperking van 75 jaar
Rechtstitel:
Overbrenging van een overheidsarchief
Omvang:
15 m
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen