Blijkens haren laat-romaanschen gevel dagteekent de St. Nicolaaskerk uit het laatst der 12e eeuw. In 1250 werd zij door den elect Hendrik aan de Duitsche orde afgestaan *  en in 1529 door Karel V toegewezen aan de Karmelieten, toen deze hun klooster in de Lange Nieuwstraat moesten verlaten, om dit ter beschikking te stellen van de orde der Johanniters, die voor den bouw van het Vreeburg gedwongen werden hun klooster bij de Catharijnepoort te ontruimen. *  Tot aan de Hervorming bleven de Karmelieten in het bezit der kerk, doch bij den gewijzigden religievrede van 15 juni 1579 werd ook de St. Nicolaaskerk voor den Hervormden godsdienst bestemd.
De parochie van St. Nicolaas besloeg het zuidoostelijk gedeelte der stad, en van de vrijheid het gedeelte tusschen Vaartsche Rijn en Minstroom. Buiten de vrijheid behoorden er voorts nog toe Oostraven, Kleine en Grote Koppel, Waaien en Oudwulven, Wulvenbroek (voor zoover dit thans onder Houten staat), Maarschalkerweerd, Slachtmaat, Vechten, Amelisweerd, De Bilt en Oostbroek.

De parochie van St. Nicolaas besloeg het zuidoostelijk gedeelte der stad, en van de vrijheid het gedeelte tusschen Vaartsche Rijn en Minstroom. Buiten de vrijheid behoorden er voorts nog toe Oostraven, Kleine en Grote Koppel, Waaien en Oudwulven, Wulvenbroek (voor zoover dit thans onder Houten staat), Maarschalkerweerd, Slachtmaat, Vechten, Amelisweerd, De Bilt en Oostbroek.